Mijn 8 uur in Saudi Arabië

Ik heb altijd al een interesse in het Midden Oosten gehad. Het verborgene en de mystery van de cultuur, de melancholie van de oproep tot gebed, de overheerlijke dadels; dit waren genoeg redenen voor mij om in 2009 Iran te verkennen. Na die reis besefte ik dat ik alleen maar meer van deze regio wilde zien. Tijdens deze reis werd dat gevoel weer bevestigd, want de Islamistische steden zoals Harar in Ethiopië en Lamu in Kenia waren de steden waar ik het meeste van genoot afgelopen maanden.

Om die reden was ik ook best opgewonden toen ik ontdekte dat de goedkoopste route van Kenia naar Sri Lanka een overstap van 8 uur in Jeddah, Saudi Arabië, bevatte. Saudi Arabië is namelijk een land waar je als toerist niet zomaar binnenkomt, behalve als je moslim bent of als je - in bijzondere gevallen - met een tourgroep op reis bent. Maar als individuele reiziger - en zeer zeker als vrouw alleen - is een visum uitgesloten. Mijn 8 uur overstap was dus de enige manier voor mij om een indruk te krijgen van dit bijzondere land.

De eerste indruk vanuit het vliegtuig was dat het hele land kurkdroog is. Ik had net een boek gelezen (Landgrabbers van Fred Pearce - aanrader!) waarin beschreven werd hoe Saudi Arabië land opkoopt in onder andere Afrika voor agrarische productie en voedselzekerheid en ik begreep meteen waarom.

Daarnaast was de mix van mensen in het vliegtuig interessant. Ik zag namelijk moslims op doorreis (een familie ging bijvoorbeeld door naar Pakistan), business mannen uit Saudi zelf, moslim pelgrims in witte gewaden die op hajj gingen naar Mekka, Keniaanse gastarbeiders, en de ogenschijnlijk verdwaalde westerse toerist in transit.

Ik had mezelf voorbereid op de reis door mijn wijde Iraanse gewaad aan te trekken en een zwarte sjaal mee te nemen die ik eventueel als hoofddoek om kon doen. Dit was dan wel geen abaya (zwart gewaad dat je van top tot teen bedekt), maar ik zou het vliegveld dan ook niet verlaten.

In Iran viel het vier jaar geleden erg mee met de kledingsnormen. Ik weet nog dat ik in het vliegtuig zat en me afvroeg wanneer ik mijn hoofddoek om moest doen. Was het wanneer we het Iraanse luchtruim zouden betreden? Of wanneer we zouden landen? De eerste optie was natuurlijk belachelijk, maar in mijn gedachten zag ik al een vliegtuig van de "gedragspolitie" naast de onze vliegen en me betichten van het feit dat ik niet degelijk gekleed zou zijn... Uiteraard gebeurde dit niet en bleek het allemaal veel relaxter te zijn: de vrouw naast me bijvoorbeeld sloeg op het laatste moment voordat ze uitstapte nonchalant een sjaal om haar hoofd. Daarnaast zag ik in Teheran vrouwen met strakke kleding en geblondeerde haren die duidelijk zichtbaar waren omdat hun hoofddoek ver achterop hun hoofd zat.

Maar Saudi Arabië is geen Iran en ik moest het allemaal dus nog maar zien. In het vliegtuig bleken de Afrikaanse vrouwen echter al veel bloter dan ik gekleed (armen en hals zichtbaar) en ik zag volop haar, dus ik was meteen gerustgesteld. Maar het voelde wel raar toen ik het vliegtuig uitstapte en op Saudi grond stond zonder hoofddoek om. Ik had het gevoel dat ik elk moment gearresteerd kon worden en keek vertwijfeld om me heen. Dit gevoel werd ook versterkt omdat minimaal 95% van de vrouwen wel een hoofddoek droeg, waardoor ik in het toilet toch maar mijn sjaal over mijn hoofd gooide. Hierop kreeg ik meteen een compliment van de lokale schoonmaakster dat ik er zo nog mooier utzag. Humor.

Verder vielen verschillende dingen me op op het vliegveld: veel mannen in witte soepjurken, veel vrouwen in zwarte gewaden, en veel overgewicht (vooral bij vrouwen boven de 30). Bij dat laatste kan ik me ook wel iets voorstellen want Saudi vrouwen zijn aan huis gebonden en hebben vrouwen uit andere landen in dienst voor de huishouding (mijn Keniaanse buurvrouw in het vliegtuig vertelde bijvoorbeeld dat zij samen met een Ethiopische vrouw in dienst was bij een familie in Medinah). Kortom: Saudi vrouwen krijgen weinig beweging maar eten vaak goed omdat het een rijk land is.

Daarnaast waren er veel gebedsplekken op het vliegveld, waarbij sommige plekken later op de avond een dubbelfunctie als slaapplek hadden. Sommige hiervan waren afgescheiden maar een enkele was een tapijt voor de plek waar je door de douane gaat (?!) Daarnaast werd de oproep tot gebed ook op het vliegveld omgeroepen en brachten de Hajj pelgrims uit mijn vliegtuig Islamitisch gechant ten gehore in de bus naar de aankomsthal. De sfeer die dit alles gaf was erg bijzonder.

Voor de rest bleek Jeddah Airport een vliegveld als alle andere, en was mijn wachttijd niet essentieel anders dan ergens anders. Toch heeft mijn interesse en fascinatie voor het Midden Oosten weer een nieuwe impuls gekregen. Ik kijk er naar uit om in de nabije en verre toekomst meer landen te bezoeken, zoals bijvoorbeeld Libanon, Oman, Kurdistan, en - ins`allah - Yemen en Syrië..

Maar nu ben ik eerst in Sri Lanka, waar het lekkere pittige eten, het komische Engels-met-overduidelijk-Indiaas-accent, en de geur en lieflijkheid van de strengen jasmijnbloemen die vrouwen in hun haar dragen me al doen glimlachen...

Kus Annemieke