Terug naar Bangladesh

Toen ik 8 jaar geleden in Bangladesh stage liep, had ik met de andere stagiaires een interessante discussie. We waren een internationale groep van allemaal vrouwen van begin 20, en een van ons vroeg de rest wat wij ervan zouden vinden als onze dochters net zoals wij op deze leeftijd stage in Bangladesh zouden lopen. We kwamen er niet uit. Aan de ene kant wilden we onze toekomstige dochters deze ervaring niet ontzeggen, maar aan de andere kant zagen we hen liever niet in zo'n lastige omgeving...

Dit symboliseert een beetje het gevoel dat ik altijd bij Bangladesh gehad hebt, een soort haat-liefde verhouding. Ik was 21 toen ik naar Dhaka vertrok, en ik beschouw het nog steeds als een van de uitdagendste periodes van mijn leven.

Want… Bangladesh betekende aan de ene kant voor mij onbegrensde kansen en ervaringen. Zo herinner ik mij het onderzoek dat ik in afgelegen dorpjes heb gedaan met een bevriende vertaler. Naar deze dorpjes reisden we in lokale bussen en als de bussen niet meer gingen, gingen we met een soort fiets-taxi door de velden, waarbij een fiets voor een oplader was geplaatst en wij op de oplader zaten. In de dorpjes was geen hotel of guesthouse, dus sliepen we bij de mensen thuis in huisjes van modder die uit 1 kamer bestonden en waarbij ik het bed met de vrouw des huizes deelde. Haar echtgenoot ging voor de gelegenheid bij vrienden slapen. Zo trokken we langs de huizen en hoorde ik verhalen van vrouwen die erg heftig waren maar me ook diep ontroerden.

Daarnaast herinner ik mij de complete waanzin die ik associeerde met Bangladesh, omdat ik situaties beleefde waarbij lokale professoren mij, een 21-jarige, vroegen hoe zij hun land konden helpen, en ik ooit gratis producten in de supermarkt kreeg omdat ik mijn naam in het lokale Bangla schrift kon schrijven.

Maar ook raakten de verschillen in Bangladesh mij, met name de contrasten tussen het platteland en de wilde expat feestjes met rijke Bangladeshi's. Deze kon ik niet in perspectief plaatsen en in mijn hoofd verenigen. Daarnaast kampte ik met gevoelens van eenzaamheid en een wankelende gezondheid, waarbij ik nog nooit zo dun als toen ben geweest.

Door deze ervaringen wist ik al jaren dat ik terug wilde naar Bangladesh, om te zien hoe het er nu is en om zaken een plek te geven. Zou Bangladesh veranderd zijn? En hoe zou ik het nu ervaren?

De eerste indruk was dat ik terug ging in de tijd. Ik kwam aan op het vliegveld en de "visum on arrival" balie bestond letterlijk uit een man achter een schooltafel in het midden van de aankomsthal die met pen in een schrift mijn gegevens stond te noteren. Geen geautomatiseerd foto- of vingerafdrukapparaat wat ik in landen als India of Uganda had gezien, nee, een schrift was hier voldoende om het land in te komen.

Daarnaast duurde het 15 minuten om de 10 meter van de afrit van het vliegveld naar de snelweg af te leggen, omdat er een file stond terwijl het 11 uur 's avonds was. Dit symboliseerde wel een beetje de verkeerssituatie van mijn hele verblijf hier, omdat files nu veel erger bleken te zijn dan 8 jaar geleden.

Verder viel op dat er nu veel meer gebieden ontwikkeld zijn dan vroeger, met name de "buitenlander"wijk van Gulshan wat nu volgebouwd is met hoge gebouwen. En er zijn koffietenten met Europese prijzen, een ultieme luxe die ik me niet van herinner van vroeger. En ik zag zelfs enkele fly-overs.

Maar voor de rest zag ik meer overeenkomsten dan verschillen. Het indringende gestaar naar mij, een buitenlandse, de vriendelijkheid van mensen als je hen de weg vraagt, de busrit die ik niet hoef te betalen "omdat ik een gast in Bangladesh ben", de glimlachende mensen, het gezang in Bangla.. Het mooie aan Bangladesh was altijd al Bangladesh en de mensen zelf, omdat het land feitelijk weinig attracties kent zoals buurland India. Maar het authentieke van de straatbeelden in delen van de stad zoals Old Dhaka blijft onveranderd. Hier lijkt de tijd stil te hebben gestaan met wegen waar geen auto's rijden maar enkel riksja's en waar de moskeeën overal klinken.

Het gevoel van avontuur en van waanzin kwam ook al gauw terug toen ik met mijn vriendin Kristel en haar zoontje van 1,5 in een riksja stilstond op een willekeurig kruispunt en er van alle kanten auto's, bussen, CNG's (soort tuktuks) en riksja's kriskras en chaotisch door elkaar stonden en de weg versperden. In andere landen zou ik deze situatie vermijden en me niet heel veilig voelen, zeker met een klein kind, maar ja dit is Bangladesh en een andere standaard heerst hier.

Na 8 jaar blijft Bangladesh me beroeren. Ik weet niet goed waarom. Misschien blijft het het gevoel van avontuur dat onveranderd is, tezamen met een bevolking die mijn hart gestolen heeft. Het smaakte in ieder geval naar meer, al merkte ik dat ik nu gelukkig alle ervaringen meer in perspectief kan plaatsen en me nu iets minder gek laat maken dan toen…

Bangladesh blijft bijzonder, en ik weet dat ik terugkom.

Liefs, Annemieke