Wachten op de val van de peso

Voor mijn gevoel was ik in een slechte b-film beland. Met een grote zonnebril op en met compagnon liep ik over een verlaten straat op een zondagmiddag. Semi-zelfverzekerd stapte ik af op één van de mannen die 'cambio, cambio' fluisterden. Na een korte onderhandeling werden we naar een verlaten flatgebouw geleid waar we in via de middeleeuwse en claustrofobische lift naar boven gingen. Mijn compagnon - net 12 uur in Zuid Amerika en met nog een halve jetlag - begon al wat minder prettig te kijken, waarop de man reageerde dat het allemaal echt wel veilig was. Waarop ik natuurlijk uitermate koel reageerde dat ik aan kung fu deed. Eindelijk kwamen we aan in het wisselkantoor waar we dollars voor peso's konden ruilen, op de winstgevende en onofficiële 'blauwe markt' welteverstaan. Terwijl ik - onder groeiende irritatie van één van de mannen - rustig en vakkundig alle 40 biljetten onderzocht op watermerk en papierkwaliteit, hield mijn compagnon de mannen in de gaten. Tenslotte was de deal compleet en glipten we uiteindelijk ongehavend het pand uit met ca. 400 dollars in peso's, al vermeden we de lift wel deze keer....

En zo wordt het wisselen van geld een heel avontuur in Argentinië! In Bolivia had ik via andere reizigers al gehoord van het bestaan van een "blauwe markt" in Argentinië, waarbij je op straat dollars of euro's kan wisselen voor een veel betere koers dan de officiële koers, waarmee gerekend wordt als je bijvoorbeeld geld uit een geldautomaat haalt. En het verschil is groot, want ik kreeg 40% meer peso's voor mijn dollars in deze kantoortjes en in het verleden is het verschil zelfs meer dan 100% geweest! Ik was hierdoor dus erg blij met de 700 dollar die ik vanuit Bolivia had meegenomen, al had ik achteraf meer moeten opnemen.

Natuurlijk is het bestaan van een onofficiële wisselmarkt bijzonder vreemd en ongezond voor een land. De achtergrond is dat de Argentijnse overheid de waarde van de peso kunstmatig hoog houdt ten opzichte van de dollar, naar zeggen omdat dit nodig is om aan de grote internationale schuld- en renteverplichtingen van Argentinië te voldoen. Maar het resultaat is niet bevorderlijk: hoge inflatie (de prijzen in de supermarkt schijnen soms wekelijks omhoog te gaan) en een gebrek aan vertrouwen in de eigen economie, waardoor Argentijnen spaargeld liever in dollars aanhouden. En omdat je een geldige reden moet hebben hier om dollars op de officiële markt te kopen (bijv. vakantie in Europa) en talloze papieren moet invullen hiervoor om slechts een beperkt bedrag te kunnen krijgen, maken veel Argentijnen gebruik van de onofficiële maar gedoogde "blauwe markt", waar ze dollars kunnen krijgen maar wel een premium betalen. En zo ontstaan er in een land twee markten voor hetzelfde product.

De mate van controle die de Argentijnse overheid op haar burgers en bedrijven uitoefent met betrekking tot de wisselkoers en economie, werd me pas echt duidelijk toen ik een bodega bezocht waaraan ik werd geïntroduceerd door mijn wijnhuis in Nederland. Na een mooie toer en uitgebreide proeverij kwam in de auto het gesprek op de lokale economie en de uitdagingen die deze bodega had met het exporteren van wijn buiten Argentinië. Zo wordt wijn verhandeld in dollars op de internationale markt, maar worden deze dollars door de Argentijnse overheid automatisch omgezet in peso's wanneer ze op een Argentijnse bankrekening staan. Dit betekent dus feitelijk dat de bodega een marge van 40% (het huidige verschil tussen de officiële en onofficiële omwisselkoers, welke in het verleden nog veel hoger is geweest) misloopt en dat de overheid dit voordeel heeft. Daarnaast dient elk bedrijf dat exporteert een bedrag van 5% van de waarde van de export voor te schieten als "heffing" aan de overheid, wat officieel terug horen te krijgen maar wat nooit gebeurd en wat ook niet verrekenbaar is met andere belastingen omdat de VAT geheven wordt in het importerende land (bijvoorbeeld Nederland) in plaats van het exporterende land (dus Argentinië). Zo had dit bedrijf nog een redelijke vordering op de overheid, waarbij het vertrouwen laag was dat ze dit ooit terug zullen krijgen.

Gevolg is uiteraard dat exporteren bijna niet meer loont voor Argentijnse bedrijven. De bodega zag zijn winstmarge al slinken in de afgelopen jaren en zoekt nu naar wegen om hier handig mee om te gaan. Een optie is bijvoorbeeld om een buitenlandse vennootschap op te richten en vanuit dat land een gedeelte van het bedrag te factureren. Het nadeel is natuurlijk dat je je in een grijs gebied gaat bevinden of dit allemaal is toegestaan en dat klanten dit natuurlijk ook niet zo prettig vinden (leg dit maar eens uit aan de accountant!).
Een andere manier om dollars tegen de betere (en meer realistische) koers het land in te brengen, is om buiten Argentinië staatsobligaties te kopen, welke worden aangeboden voor bijvoorbeeld 5 peso's. Deze zelfde staatsobligaties kan je in Argentinië verkopen voor bijvoorbeeld 7 peso's (officiële prijs), wat al laat zien dat de wereld dat Argentijnse munt en economie iets minder sterk waardeert. Hoewel deze betaalmethode mij niet geschikt lijkt voor lopende facturen van klanten, laat het wel zien welke manieren aangegrepen worden om een eerlijke wisselkoers te krijgen voor dollars die het land in worden gebracht.

Uiteraard schrikt deze hele economische situatie investeerders af, maar hier is ook een oplossing voor: als buitenlands investeerder mag je niet zomaar al je winsten uit Argentinië halen, maar dien je deze weer te investeren in Argentinië. Het gevolg is dat er wel geld voor investeringen is, al zijn de rendementen onvoorspelbaar.

Al met al is dit moeilijk voor mij te bevatten en verwonder ik me er nog dagelijks over. Met name omdat politiek hier - zoals in veel Zuid-Amerikaanse landen - volop in beweging is en er vrij veel demonstraties zijn. Toch lijken de controle over wisselkoers en de strenge regels hierover iets geaccepteerds te zijn en zijn dit niet onderwerpen die aanleiding geven tot protesten, terwijl dit mijn inziens de wortel is van de vele problemen (stijgende prijzen, werkeloosheid) van het land.

Een mooie puzzel dus en feitelijk wacht ik dus op de val van de peso, terwijl ik in de tussentijd maar mijn financiën in achterkamertjes van gure flatgebouwen regel....

Liefs Annemieke

PS DISCLAIMER: dit stuk is gebaseerd op beperkte observaties (slechts 2 weken) en gesprekken en reflecteert puur mijn mening en gedachtes. Toevoegingen / aanpassingen (als je eventueel onwaarheden spot) zijn welkom!